آیت الله مجتبی تهرانی در یکی از سخنرانی های خود از وجود برخی افراد ظاهرالصلاح بر مدیریت جامعه اظهار تأسف کرده و می گوید: مصیبت بزرگ ما از صدر اسلام زمامداری فاسقان ظاهرالصلاح بوده است؛ اگر این ظاهرالصلاح‏ها نبودند، کار اصلاح جامعه آسان‎تر بود. این ظاهر‏الصلاح‏ها مشکل را پیچیده کرده‏اند.
به گزارش خبرگزاری مهر، مرحوم آیت الله مجتبی تهرانی به عنوان فردی که در کارنامه مبارزاتی و علمی خود، تبیین مبانی فکری حکومت اسلامی را در تبعیت از حضرت امام خمینی(ره) داشته است، در برخی از سخنرانی ها و جلسات درس اخلاق خویش با اشاره به تاریخ اسلام و نیز روایات و آیات بر لزوم سلامت زمامداران اسلامی تأکید کرده و فقدان این مهم را خسارتی جبران ناپذیر بر پیکره جامعه اسلامی می خواند.

از جمله بیانات آیت الله تهرانی در این زمینه، مربوط به سخنرانی سال گذشته ایشان در باب «حیا» است که در بخشهایی از این سخنرانی زمامداری فاسقان ظاهرالصلاح را از مصائب تاریخی اسلام عنوان کرده و می گوید: از زمانی که فُسّاق ظاهرالصلاح، زمام امور اجرایی را در سطح جامعه به دست گرفتند، جامعه اسلامی رو به فساد رفت.

فضای حکومت بر فضای چهار محیط تربیتی حاکم است

وی در این سخنرانی فضای حکومت را بر چهار محیط تربیتی یعنی خانواده، آموزش، دوستان و محیط کار حاکم دانسته و تأکید می کند: ... ما فضای پنجمی داریم که این فضای پنجم، حاکم بر آن چهار محیط است. مثلاً اگر محیط خانوادگی، آموزشی، رفاقتی و شغلی نقش سازندگی داشته باشند، امّا فضای پنجم که حاکم بر هر چهار محیط است می‏تواند تمام زحمات آنها را خنثی کند.

این عالم اخلاق یادآور می شود: اگر فضای پنجمی که حاکم بر چهار محیط است، نقش سازندگی داشت، «سطح جامعه» به سمت سازندگی می‎رود؛ حتی اگر بعضی از این محیط‎ها نقش تخریبی داشته باشد. اما اگر آن فضا نقش تخریبی داشت، نقش سازندگی این فضا‎ها تضعیف می‎شود و بلکه از بین می‎رود.

وی بی حیایی را یکی از مشکلات و آسیبهای جامعه اسلامی توصیف کرده و در بیان راه حل اصلاح آن تأکید می کند: راه حل این است که حاکمان جامعه، یعنی سازندگان فضای پنجم، دارای صلاحیت باشند. اگر اینها افراد صالح باشند، مشکل هم در بحث فضای پنجم و هم در نقش سازندگی چهار محیط اول، حل می‎شود.

اصلاح جامعه در گرو صلاح فقها و مسئولان است

مرحوم آیت الله مجتبی تهرانی در ادامه این سخنرانی با اشاره به روایتی از پیامبر اکرم(ص) اصلاح جامعه را در گرو اصلاح فقیهان و مسئولان دانسته و تصریح می کند: پیامبر(ص) فرمودند: دو گروه از امّت من هستند که اگر صالح و شایسته باشند، جامعه و امت من هم رو به صلاح می‎رود و اگر این دو گروه فاسد باشند، جامعه هم رو به فساد می‎رود، از پیغمبر سؤال کردند که این دو گروه و دو صنف که می‎فرمایید، چه کسانی هستند؟ فرمودند: دسته اول فقها یعنی علما و دانشمندانی که معارف و احکام شرعیه را می‎دانند و دسته دوم هم اُمَرا یعنی کسانی که زمام امور اجرایی جامعه را در دست دارند، هستند.

وظیفه فقها و امرا: تبیین دین و اجرای آن

وی در ادامه یادآور می شود: کار فقها امور فرهنگی است و کار اُمَرا امور اجرایی است. اینها اگر صالح شدند، جامعه هم صالح می‎شود. معنای این که صالح شدند یا فاسد شدند، چیست؟ معنایش این است که به وظیفه‏ای که خداوند به آنها محول کرده است، عمل کنند. وظیفه علما و فقها یک وظیفه فرهنگی است، یعنی اینها باید بیایند احکام شرعیه را تبیین کنند، معارف الهیه را بگویند، بایدها و نبایدها را به تعبیر خیلی ساده برای مردم بیان کنند.

این استاد فقید اخلاق به وظیفه امرا و مسئولان جامعه اسلامی اشاره کرده و می گوید: وظیفه اینها پیاده کردن احکام شرعیه در سطح جامعه است، چون اینها مسئول اجرایی هستند. اینها باید احکام شرعیه را اجرا کنند.

مرحوم آیت الله تهرانی که در این سخنرانی پیرامون اهمیت « حیا» بر اساس آیات و روایات اسلامی تأکید داشته، خاطرنشان می کند: فقها و عالمان دینی که وظیفه تبلیغ دین و آموزش احکام الهی را دارند، اگر در برابر بی‏حیایی‏هایی که در جامعه می‏شود، سکوت کنند، یا مجریان و مسئولان امور حکومتی که وظیفه اجرای احکام را دارند، اگر در برابر بی‏حیایی‏هایی که در سطح جامعه اتفاق می‏افتد، کاری نکنند، همین سکوتشان ترویج بی‎حیایی است.

سکوت فقها و امرا در برابر انحراف جامعه ترویج بی حیایی است

وی در ادامه تأکید می کند: اگر مردم و جامعه منحرف شوند و فقها چیزی نگویند و کسانی که وظیفه اجرایی دارند، دست روی دست بگذارند و کاری برای اصلاح جامعه نکنند، این خودش ترویج بی‎حیایی است. چه رسد به اینکه نعوذ بالله خودشان بی‎حیایی را ترویج کنند. این‎طور نیست که فقها و امرا از یکدیگر جدا باشند، باید موازی با هم کار کنند. کار فرهنگی و کار اجرایی باید دوشادوش جلو رود والا اگر کار فرهنگی شود، اما کار اجرایی نشود، بی‎فایده است. هرچه فقها داد بکشند و از این‎طرف اُمَرا عمل نکنند، فایده‎ای ندارد...

این مرجع و عالم اخلاق در بخشی دیگر از سخنرانی خود بر اهمیت امر به معرو و نهی از منکر و اجرای آن توسط فقها و مسئولان کشوری تأکید کرده و می گوید: ...ما در باب احکام داریم که اگر کسی به وظیفه شرعی‎اش عمل نکرد، مرتکب حرام شده است. سراغ اهم واجبات برویم. اهم واجبات چیست؟ «امر به معروف و نهی از منکر» با آن مراتبی که شنیدید. اگر کسی به این اهم واجبات در سطح جامعه عمل نکند، یعنی آن کسی که در این رابطه وظیفه‎ای دارد، اگر به این وظیفه عمل نکند، فاسق است. این که می‎گویم خیلی روشن است، همه اینها مسئله شرعی است؛ این شخص فاسق است. این مصیبت بزرگ از صدر اسلام بعد از پیغمبر اکرم در جامعه اسلامی شروع شد.

تبعات زمامداری افراد فاسق ظاهر الصلاح بر جامعه

مرحوم آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی به تبعات زمامداری افراد فاسق ظاهر الصلاح بر جامعه اشاره کرده و می گوید: مصیبت تاریخی اسلام از زمانی بود که فُسّاق ظاهرالصلاح، زمام امور اجرایی را در سطح جامعه به دست گرفتند و جامعه اسلامی رو به فساد رفت. اینها زمام امور اجرایی جامعه را به دست گرفتند و چون به وظیفه الهی عمل نکردند، جامعه روز به روز، رو به فساد رفت. مصیبت واقعی این بود. اگر فاسق بودند ولی ظاهرالصلاح نبودند مشکل زیادی نبود، مردم هم فریب نمی‎خوردند. به تعبیر من اگر بی‏ریا و بی‏دین بودند این همه مصیبت به بار نمی‏آمد. اگر باصفا بودند ولی در وظایف شرعی کاهل بودند، مردم سراغ این‏ها نمی‏رفتند. مصیبت «فاسق ظاهرالصلاح» بالاتر از فاسقی است که ظاهرالصلاح نیست.

وی در ادامه با یادآوری اینکه جامعه زمانی اصلاح می شود که فضاسازان(علما و امرا)اصلاح شوند، تأکید می کند: فضاسازان باید به وظایفشان عمل کنند والا وضع جامعه همین است که می‎بینید. اینهایی که می‎گویم، استدلالی است و همه دلایل را هم گفتم و پیش آمدم...

این استاد اخلاق در بخشی دیگر از سخنان خود پیرامون اصلاح جامعه، همکاری علما و مسئولان را در پیشبرد جامعه مؤثر خوانده و تأکید می کند: کار فرهنگی، بدون کار اجرایی جواب نمی‏دهد. عالم دینی هر چه کار فرهنگی کند، تا اجرا نشود، هیچ اثری ندارد و جامعه اصلاح نمی‎شود. اینها باید هماهنگ جلو بروند. اینها باید اصلاح شوند، ما راهی جز این نداریم. من در این بحث حیا وارد فضای پنجم شدم و گفتم که اگر امرا قابل اصلاح هستند، باید آنها را اصلاح کرد. چون اینها نقش اساسی برای پیاده کردن احکام دارند.

آیت الله تهرانی در پایان این سخنرانی از وجود برخی ظاهرالصلاحها بر مدیریت جامعه اظهار تأسف کرده و می گوید: مصیبت بزرگ ما از صدر اسلام همین بوده است؛ اگر این ظاهرالصلاح‏ها نبودند، کار اصلاح جامعه آسان‎تر بود. این ظاهر‏الصلاح‏ها مشکل را پیچیده کرده‏اند.